Απόσπασμα από το έργο Ελληνοκρατία του Σπ. Σταυρόπουλου

Ο ΕΛΛΑΔΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΑΦΑΛΟΣ ΤΗΣ ΓΗΣ

Η ΜΗΤΕΡΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΗ ΕΘΝΙΚΗ ΨΥΧΗ

«Οι σκέψεις και τα αισθήματα γεννιούν­ται και αναπτύσσονται πάντοτε, υπό το πρίσμα της Φυλής των και φέρουν την ανεξίτηλον σφραγίδα αυτής».

Οι ερεθισμοί του εξωτερικού κόσμου — περιβάλλον­τος — ιδιαίτερα στον Ελλαδικό χώρο, απετέλεσαν μαζί με τις προγονικές ιδιότητες της Φυλής, βασικώτατο στοιχείο στη διαμόρφωση του ψυχοπνευματικου κόσμου των Ελλή­νων.
Η Γη, με την προνομιακότητα και την ιδιοτροπία της, μοιράζει τα υλικά αγαθά που βρίσκονται στα σπλάχνα της, διαμάντια, μέταλλα, πετρέλαια. Οι θησαυροί όμως αυτοί δεν βγαίνουν παντού. Υπάρχουν μόνον σε ωρισμένα σημεία της, όπως και στην επιφάνεια της, η πλούσια συλλογή των φυτών είναι μοιρασμένη κατά τόπους. Άραγε μήπως με τον αυτό συλλογισμό δεν μπορούμε να ισχυρισθούμε το ίδιο στη διανομή και των μη υλικών, αγαθών; Τι μας πείθει ότι δεν έχει το ίδιο δικαίωμα στο μοίρα­σμα ηθικών αξιών και επιδράσεών της στον άνθρωπο;

Έτσι η Μητέρα Ελληνική Γη, με τις αρμονικές εν­αλλαγές των τοπίων της, τον υπέροχο συνδυασμό χρωμά­των -από θαλάσσης μέχρις ουρανού και το ιδεώδες αρωμα­τισμένο κλίμα της, εδημιούργησαν σ' αυτόν τον τόπο ένα ανθρώπινο φαινόμενο — τον Έλληνα και το Ελληνικό θαύμα πολιτισμού — που αλλού πουθενά στην επιφάνεια της δεν συναντάται.
 

«. . .η Ελληνική Γη εγέννησε Ζώον Ελληνικόν, τον Έλληνα: ΕΜΑΣ. Και όπως συνέβη και έτυχεν η Γη αυτή μας, να είναι ημερωτέρα, ή φιλανθρωποτέρα γη του πλανήτου αυτού και το Ζώον αυτό που εγέννησεν έτυχε να είναι ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ». «. . .δια πάντα μη εκ γενετής γκαβοκουφάλαλον, είναι το απλούστερον και φυσικώτερον των πραγμάτων: Η Ω­ραι ο τ έ ρα Γ η  ν α   α π ο δ ί δ η  τ ο  Ω ραιότερο ν    Ά ν θ ο ς».(1)

Δύο μεγάλες αρμονικές αντιθέσεις, η ενότητα στο φω­τισμένο καταγάλανο ουρανό και η διάσπαση στη γήινη επιφάνεια, επέδρασαν από τα πανάρχαια χρόνια στην ψυχή των κατοίκων αυτής της Γης, των Ελλήνων.
Έκφραση των αντιθέσεων αυτών είναι στη μεν πρώτη, μια ενότητα στο θρησκευτικό και Φυλετικό φρόνη­μα, δηλαδή ενιαία Θρησκευτική και Φυλετική συνείδηση,(2) όπως την συναντάμε στην λατρεία του Συμβολικού Δωδε­καθέου, στις Ολυμπιάδες- και στους άλλους Πανελληνίους αγώνες, στις Αμφικτυονίες κλπ-., στη δε δεύτερη, μια .ποι­κιλία στην πολιτικοκοινωνική διαμόρφωση, δηλαδή στις πο­λιτειακές μορφές — δεσμούς — διακυβερνήσεως, όπως Α­ριστοκρατίες, Ολιγαρχίες, Βασιλείες, Τυραννίδες και Δη­μοκρατίες.

Στο άρθρο «Η Ελληνική φύση πηγή του Ελληνικού πνεύματος» ο Γ. Σταμπολής — περιοδικό ΑΙΞΩΝΗ, τεύ­χος 3940, — γράφει αξιόλογες σκέψεις πάνω σ' αυτό το θέμα (. . .παρατηρούμε μια διαύγεια κι' έναν σταθερόν τόνον στις εξωτερικές γραμμές των γεωλογικών και φυσικών φαινομένων της χώρας μας. Αντιστοίχως όμως ποικιλία και εναλλαγές στη διαδοχή και εμφάνιση τους. Ποία ή επί­δραση στους ανθρώπους;)

Διαυγής και λογικευμένη συνείδηση, καθαρότητα στοχασμού, μετρημένη θρησκευτικότητα,- σφιχτή και άρτια γλώσσα, επιστημονική έρευνα και κρίση (παραδείγματα: Όμηρος, Σωκράτης, Αισχύλος, Δημοσθένης, Ιπποκράτης, Θουκυδίδης).                                                               

Σύγχρονα τώρα και αντίστοιχα, ποικιλία των ιδεών και συλλήψεων και έντονη δόνηση από τα φυσικά φαινόμενα και μεταβολές. Συγκεκριμένα: πολυμορφική μυθολογία, πολυθεϊκό και ανθρωπομορφικό σύστημα, παράλληλες μυστηρια­κές λατρείες (Ορφισμός, λατρεία Διονύσου, Ασκληπιού, Ελευσίνεια, Καβίρεια κλπ), τέλος μαντεία (Δωδώνης και Δελφών).

Απεριόριστες διαστάσεις του Κενού και της Ύλης. Αντίστοιχα όμως: Μέτρο και ισορροπία των όγκων στις φυσικές αναλογίες και στις επιφάνειες του εδάφους.

Η επίδραση και το αποτέλεσμα; Πλήρης και εξαν­τλητική ανάταση της ψυχής και της σκέψης (Θαλής, Αναξιμένης, Αναξίμανδρος, Δημόκριτος, Ηράκλειος, Πυ­θαγόρας, Πλάτων, Αριστοτέλης).

Ταυτόχρονα και αντίστοιχα, α) Καλλιέργεια του θετι­κού πνεύματος, (σ' αυτό μετέχει και ο Αριστοτέλης), μα κυριώτερα το εκφράζουν οί σοφιστές: Πρωταγόρας, Γορ­γίας, Ισοκράτης, β) Καλλιέργεια των μαθηματικών και μηχανικής (Ευκλείδης, Αρχιμήδης), γ) Ανάπτυξη της αρχιτεκτονικής, των διαφόρων τεχνών και του θεάτρου (Χερσίφρων, Ικτίνος, Φειδίας, Πολύκλειτος, Πραξιτέλης, Σοφοκλής, Ευριπίδης, Αριστοφάνης), δ) Διάπλαση της πο­λιτικής οργάνωσης και νομοθεσίας (Δράκων, Λυκούργος, Σόλων, Πεισίστρατος, Φίλιππος, Μέγας Αλέξανδρος).

Σ' αυτόν τον τρίτο μεγάλο κύκλο θάπρεπε ακόμα να καταταγούν η αρνητική ασκητική του Διογένη, η στωική φιλοσοφία του Ζήνωνα και η Σχολή του Επικούρου.

Μη σας εκπλήττη που μέσα στο συνδετικό αυτό διάγραμμα ανέμιξα αντιθέσεις και διάφορες σχολές, όπως υλιστικές και ιδεαλιστικές, νομοθέτες και βασιλιάδες, δημοκράτες και τυράννους, απαρνητές της ζωής μα και φιλόζωους φιλοσόφους. Οι διαφορές αυτές, για το θέμα που ε­ξετάζουμε, δεν έχουν καμμιά σημασία. Στην Ελληνική Φύση η αντίθεση και ο συνδυασμός είναι κανόνας. Γιαυτό και παρατηρείται, σε μεγάλη κλίμακα και στις εκδηλώσεις του Ελληνικού Βίου, το περίεργο αυτό φαινόμενο, ενώ στην ουσία των πραγμάτων οι διαφορές εξαφανίζονται, γιατί όλα τείνουν σε ανώτερο επίπεδο να βρουν τη Γνώση, την Ομορφιά και την Λευτεριά.

Και τα τρία όμως αυτά στοιχεία της Ελληνικής Ι­διοτυπίας και του Ελληνικού Πνεύματος μας τα διδάσκει κι' ως σήμερα η πανελεύθερη Ελληνική Φύση. Και ιδού πως:

Τη  Γνώση μας την προκαλεί και μας την μεταδίδει το άπλετο και γελαστό φως, που πάντα είναι αρκετό και μέσα στις νεφώσεις και τις θύελλες, για να ερεθίζη και να ευχαριστή το μάτι, που προσπαθεί να διακρίνη μεσ' στις περαστικές ομίχλες την αληθινή γραμμή και το αληθινό χρώμα. Και πάντοτε σχεδόν η δράση μας γοργά ικανοποιείται, μετά την περαστική επισκίαση, να ξανάβρη στο φως το αληθινό και σταθερό γνώρισμα του τοπίου.

Την Ομορφιά, μας την δινει το έδαφος μας με τις θαυμάσιες, μοναδικές αναδιπλώσεις των βουνών και τους γοητευτικούς κόλπους της θάλασσας. Το σύνολο του εδά­φους μας είναι χρυσός κανόνας της ομορφιάς και του μέ­τρου. Ποτέ ο κόρος, ποτέ η μονοτονία. Όλα κινούνται και μεταβάλλονται από ώρα σέ ώρα, απο στιγμή, σε στιγμή, σε νέες φάσεις, σε νέα χρώματα, σε νέους καιρούς, σε νέα γοητεία. Και όλα αυτά, χωρίς υπερβολή, χωρίς αυθάδεια, χωρίς καμμιά καταπληκτικότητα. Μόνο με τη λεπτή χά­ρη και συμμετρία.

Μ' ένα χαμόγελο, σαν των αρχαϊκών κούρων το μυστηριώδες χαμόγελο, που τόσο προηγήθηκε του περιφήμου χαμόγελου της Τζοκόντας. Και τέλος τη Λευτεριά.

Τη Λευτεριά, μας τη δίνουν οι ανοιχτές όψεις των ο­ριζόντων και στην ξηρά και στη θάλασσα. Μας την εμ­πνέουν οι στενοχώριες του εδάφους και τα περήφανα ψηλώματα. Οι αντιστάσεις και οι νίκες. Οι πολυκύμαντες θά­λασσες που καταλήγουν σε κάτι. Τα αναγκαστικά ταξίδια, τα περπατήματα στις ανηφοριές και τα λικνίσματα στις βάρκες και τα καΐκια. Δηλαδή το γόνατο και το πανί. Το φτωχό άροτρο και το σκύψιμο στ' αμπέλι. Η απέραντη λα­χτάρα και το λίγο απόκτημα. Μα πάνω απ' αυτά οι μαγικές αστροφεγγιές και τα φεγγαροτάξιδα στο άπειρο. Οι λυτρωτικές αύρες.των θερινών ωρών πού'ρχονται άξαφνα, σαν αναμενόμενες σκιές να γλυκάνουν τη δίψα της πονεμέ­νης ψυχής μας. Κι' ακόμα οι γόνιμες βροχές των φθινοπώ­ρων  τ' αέρινα χιόνια των βουνών, οι μεθυστικές άνοιξες με τι παπαρούνες και τις βιόλες.

Τι άλλο πιο ελεύθερο παιχνίδι, από τη δυνατότητα και το εφικτό; Να, τι μας δίνει πάντοτε το Ελληνικό έδα­φος, η Ελληνική Φύση.
Πώς λοιπόν ν' ανεχτούμε την τυραννία, την κατά­κτηση, τον αφανισμό;
Η Λευτεριά, πνευματική και σωματική, βρίσκεται γραμμένη με τα χέρια της φύσης στα μέτωπα μας. Είναι κατ' αντανάκλαση, έμφυτη ιδιότητα. Δεν είναι επίκτητη μόνον αρετή».
Έτσι η επιρροή γενικώς της γύρω φύσεως επιδρά στον άνθρωπο και αργά - αργά του διαμορφώνει μια ξέχωρη ψυ­χολογία και μια δική της νοοτροπία, αποτελώντας έτσι μα­ζί με το «όμαιμον» τη βάση της Φυλετικής Ψυχής.

. . ο καιρός επιτελεί το έργο του. Η ομοιότη­τα του περιβάλλοντος, η επανάληψη των διασταυρώ­σεων, οι ανάγκες της κοινοτικής ζωής επιδρούν σι­γά - σιγά. Τα σύνολα ανομοίων ενοτήτων αρχίζουν να συγχωνεύονται και να διαμορφώνουν μια φυλή, δη­λαδή ένα νέο σύνολο, που έχει κοινά χαρακτηριστικά και σ υ ν α ι σ θ ή μ α τ α, και που η κληρονομικό­τητα θα τα σταθεροποιεί όλο και περισσότερο».(3)

Αυτή με τη σειρά της η φυλετική ή προγονική ψυχή της ομάδος ή αργότερα λαού, ρυθμίζει τα πεπρωμένα του. Τότε — γράφει στη συνέχεια ο Λεμπόν — «. . . ο όχλος γί­νεται λαός κι' ο λαός αυτός θα μπορέσει να βγει από τη βάρβαρη κατάσταση». Θα αγωνιστή σκληρά και « ...θ' αποκτήσει κάποιο ιδανικό». . . για να προικίσει όλα τα άτο­μα της Φυλής που διαμορφώνεται με μια τέλεια ενότητα συναισθημάτων και σκέψεων».
Με τον καιρό μια εμπειρία πολύχρονη σταθερή και ένα σύνολο, από ιδέες, γνώσεις, παραδόσεις, ιστορία και συναισθήματα φτιάχνουν, αυτό που συγκρατεί τη δύνα­μη της Φυλής —- την Εθνική Ψυχή. Στην εξέλιξη των ανθρώπων, αυτή εξασφαλίζει την σταθερότητα της συνυ­πάρξεως και συμβιώσεως, που λέγεται κοινωνικό σύνολο. Ένας αριθμός κανόνων μετέπειτα που ρυθμίζουν την αρ­μονία του ονομάστηκε Πολιτεία.
Η έλλειψη Εθνικής ψυχής αποδίδει την αστάθεια. Αυτό συμβαίνει από την αποσύνδεση των προγονικών χα­ρακτήρων, λόγω συνονθυλεύματος διαφορετικών ανθρωπίνων, ομάδων - λαών - φυλών και φέρνει σαν συνέπεια την αυτοδιάλυση των πολιτειών που δημιουργήθηκαν. Γιαυτό εκείνο που προσδιορίζει το μέλλον αυτών των ανθρωπίνων ομάδων στην αρχή, λαού μετέπειτα, δεν είναι οι κυβερνή­σεις τους, αλλά ο χαρακτήρας τους.
Οι απαιτήσεις αυτού του χαρακτήρος, θα προσδιορίσουν και τον τρόπο διακυβερνήσεως — ενός λαου — απο­φεύγοντας τήν ψευδαίσθηση που προκαλούν οι στιγμιαίες ιδιοτροπίες του.
Έτσι, απόρροια των χαρακτήρων της Φυλής, έρχον­ται οι θεσμοί και οι Κυβερνήσεις, που κι' αυτά πάλι γεννιώνται απο τις Ιδέες, τα Ήθη κι ιδιαίτερα απο τα συναισθήματα της κάθε ομάδος ανθρώπων ή κάθε λαού.
«. . .οί θεμελιώδεις χαρακτήρες της Φυλής, αποτελούν το αναλλοίωτο έδαφος , όπου βλασταίνουν τα συναισθήματα».(4)
Στη συνέχεια οι διάφορες Ιδέες εισχωρώντας στο ασυνείδητο , με το πέρασμα του χρόνου , γίνονται συναισθήματα και τότε αυτές οι ιδέες , εικόνες στην ανθρώπινη φαντασία, αποτελούν κίνητρα δράσεως του ανθρώπου.

Υποσημειώσεις:

[1] (Όπως γράφει ο προφήτηςτου Ελληνισμού Περικλής Γιαννόπουλος στην Έκκλησή του προς το Πανελλήνιο Κοινό, σελ. 155 -156).
[2](Συμβολίζεται με το μπλε χρώμα της Σημαίας)
[3](Λεμπόν - Ψυχολογία των Όχλων - σελ. 175).
[4](Λεμπόν - Ψυχολογία των Όχλων - σελ. 29). 

Πηγή 

Επισήμανση ιστολογίου:Για τεχνικούς λόγους δεν είναι δυνατή η απόδοση του κειμένου σύμφωνα με το πολυτονικό σύστημα